Een hooggevoelig mens verwerkt indrukken, beelden, geluiden en andere prikkels diepgaander dan anderen. Daardoor raakt een hooggevoelig mens eerder ‘vol’ van al die prikkels dan anderen. In het boekje ‘Hooggevoelig, wat nu?’ bespreekt Mirjam Bogerd het verschijnsel hooggevoeligheid, en de gevolgen ervan. Ze heeft ook aandacht voor de mooie kanten van hooggevoeligheid (HSP) en de kansen die het biedt.
inhoud
‘Hooggevoelig, wat nu?’ heeft een heldere structuur. Daarin ligt ook de kracht van het boek: helderheid en toepasbaarheid.
Het eerste, beknopte deel verkent wat HSP is: ‘hooggevoeligheid is een persoonskenmerk waarbij drie factoren een rol spelen: ‘diepere verwerking van prikkels, emotionaliteit en snellere overprikkeling…‘ (p. 16). In de uitleg valt op dat Bogerd ook de laatste inzichten vanuit de neurologie en biologie een plek geeft. Ze weet ze bovendien begrijpelijk en toepasbaar te maken. Vervolgens neemt de auteur ruimte om onder andere het verschil tussen HSP en ADHD toe te lichten.
Deel twee is veel langer. Hierin worden de drie factoren die een rol spelen bij hooggevoeligheid nader verkent, en erna elk voorzien van een behulpzame ‘sleutel’.
Sleutel 1, zelfkennis, ondersteunt bij diepe verwerking. Een HSP-er voelt, ziet, ruikt en hoor meer dan anderen. Hoe meer je over jezelf weet, des te beter kun je met jezelf omgaan. Dat geldt zowel in het positieve (talenten, p. 49-52) als in het negatieve (bijvoorbeeld in het sterke deel over perfectionisme, 52 en verder).
Sleutel 2 past op het slot van de ‘overprikkeling’, en heet ‘zelfzorg’. Niet alles in dit hoofdstuk zal even nieuw zijn voor de gemiddelde HSP-er. Nieuw is wel dat de auteur een aantal zaken weet te verklaren vanuit biologie of psychologie. Dat is behulpzaam omdat de HSP-er daardoor milder over zichzelf kan gaan denken.
Sleutel 3 gaat over ‘emotionaliteit’, en is ‘zelfcompassie’ genoemd. Zodra de ‘emmer’ met prikkels van een HSP-er overloopt, komen er allerlei processen los. Het hoofdstuk bespreekt nuchter een aantal veelvoorkomende processen zoals scenario-denken, gevoelens van schaamte en afwijzingsgevoeligheid.
stijl
Het boek is praktisch van aard, en -afwijkend van veel andere publicaties rond dit thema- niet zweverig. Het ademt -terecht- de sfeer dat hooggevoeligheid geen ‘stoornis’ is, maar ook een gave kan zijn. De auteur is mild voor haar lezers, maar roept toch ook regelmatig op dat zelfkritiek en zelfvermaning. Dat gaat op een prettige manier hand-in-hand.
Het boek vertrekt bij de eigen ervaring van de schrijfster. In het boek blijft die ervaring steeds een rol spelen, zonder dat het al te persoonlijk wordt. De inzet bij de ervaring maakt dat het boekje vooral gewaardeerd zal worden door lezers die direct met hooggevoeligheid (HSP) te maken hebben. Het boek richt zich meer op hooggevoelig-zijn dan over hooggevoel-heid, zogezegd. Het gaat steeds heen en weer van kennis naar ervaring en terug. De schrijfstijl is mede daardoor toegankelijk, nuchter en ontspannen.
HSP en geloof
‘Hooggevoelig, wat nu?’ verscheen bij uitgeverij KokBoekencentrum, die boeken uitgeven voor de christelijke markt. Die heeft het boek rubriekscode 707 meegegeven (‘geloofsopbouw’) waardoor webshops en boekhandels het boek op het plankje ‘geloof’ zetten. Daarom valt het des te meer op dat het boek geen expliciet lijn trekt van hooggevoeligheid naar geloof. De ietwat losse verwijzing naar het grote gebod uit de bijbel (p. 126) kan niet verhelpen dat ik dat element gemist heb.
Het had de nadruk op zélf-doen (zelf-kennis, zelf-zorg, zelf-compassie) in balans kunnen brengen. De nadruk op het drievoudig zélf-doen van de auteur lijkt me terecht. Maar juist vanuit de mildheid waar zij voor pleit, komt mijn geloof mij te hulp. Als ik tekortschiet in zelf-kennis, weet ik dat God mij als geen ander kent. Als ik niet goed genoeg voor mezelf zorg, weet ik dat God als geen Ander zorgt. Als de compassie voor mijzelf zoek is, vind ik die vaak terug in Gods omzien naar mij. Een nadrukkelijker accent daarop had het boek meer onderscheidend gemaakt in de brei aan HSP-boeken die intussen verschenen is.
Bovendien: het laatste relevante boek over hooggevoeligheid en geloof stamt alweer uit 2004 (‘hooggevoelige mensen, leven tussen gave en kwetsbaarheid’), en is intussen ingehaald door de wetenschap. En dat terwijl Elaine Aron in haar standaardwerk al lijnen trekt tussen HSP en geloof. Ik hoop op een ander moment nog een aparte blog te schrijven over dit thema.
vormgeving
De vormgeving is verzorgd. De zalmroze omslag suggereert wellicht dat het boek vooral op vrouwen gericht is. Diezelfde steunkleur zorgt voor leesbaarheidsproblemen (bijv. p. 84). Uit de inhoud van het boek blijkt voldoende dat de schrijfster ook aan mannen gedacht heeft, alhoewel het putten uit eigen ervaring tot gevolg heeft dat er geen expliciet mannelijke voorbeelden benoemd worden.
‘Hooggevoelig, wat nu?’ vind ik als titel geen recht doen aan de strekking van het boek. ‘Wat nu?’ is een problematiserende vraag. Ook de tweede ondertitel (‘sleutels voor energie en ontspanning’) wijst die kant op. Maar de boodschap van de auteur is ook dat hooggevoeligheid niet per sé in de sfeer van problemen getrokken hoeft te worden. In het begin (p. 11) noemt ze het zelfs een ‘non-issue’, alhoewel dat ook wel weer een tikkeltje te optimistisch lijkt. Toch staat ‘wat nu?’ wat op gespannen voet met de nuchtere, soms vrolijke benadering van de auteur. Opvallend is dat op de achterkant van het boek een ándere ondertitel te vinden is: ‘Hooggevoelig, wat een geluk!’. Dat is letterlijk de andere kant. Voor mijn gevoel echter eerder de vóórkant dan de achterkant…
In het nawoord biecht de auteur op dat er nogal wat tekst uit het manuscript gehaald moest worden. Wellicht verklaart dat dat het lettertype aan de kleine kant is, en de marges smal. Overigens zouden die ‘weggeknipte’ teksten wellicht niet misstaan op de website waar het boek wel naar verwijst, maar die zeker nog aandacht gebruiken kan. Bij de herdruk die we deze titel graag gunnen zouden sowieso verwijzingen naar online materiaal concreter gemaakt kunnen worden.
Fijne recensie. Het lijkt me een goed boek, maar zoals jij zegt ben ik ook echt op zoek naar de link tussen “het geloof/relatie met God” en HSP. Benieuwd of er ondertussen al een boek bestaat
Dank je wel voor deze recensie. Lijkt me een goed boek om te lezen.